Co to jest chronotyp?
Chronotyp- to rodzaj wewnętrznego, biologicznego zegara, który wyznacza nam rytm dobowy. Jest odpowiedzialny za funkcjonowanie naszego organizmu w ciągu dnia oraz wyznacza pory, w których jesteśmy bardziej efektywni a w których powinniśmy odpocząć. Pierwotna wersja mówi, iż istnieją dwa podstawowe chronotypy: poranny- skowronek, nocny-sowa. Natomiast najnowsza teoria znanego psychologa w dziedzinie snu Michael Breus’a dzieli chronotypy na 4 rodzaje: delfina, niedźwiedzia, wilka, lwa.
Od czego zależy chronotyp?
Za chronotyp przede wszystkim odpowiedzialny jest nasze zegar biologiczny jak i uwarunkowania gentyczne. Dodatkowymi czynnikami są również nasza osobowość, styl życia jaki prowadzimy jak i wiek, w którym się znajdujemy. Te wszystkie czynniki wpływają na to jakim jesteśmy chronotypem.
Podział podstawowy:
SKOWRONEK- to typ osobowości określany mianem „rannego ptaszeka”, osoby o tym chronotypie zaczynają funkcjonować bardzo wcześnie rano, jednak po ogromnym zastrzyku energii w godzinach porannych szybko tracą swoją energię i w godzinach popołudniowych są zmęczone. Chronotyp skowronka odpowiada dzisiejszemu porządkowi dostosowania pracy, nauki w godzinach porannych, osoby te się lepiej odnajdują w tym trybie życia.
SOWA- to typ osobowości, który nie należy do zwolenników godzin porannych. Sowa lubi się wysypiać za to w godzinach wieczornych jest bardzo efektywna. W przeciwieństwie do skowronka sowa nie umie odnaleźć się w dzisiejszym porządku jaki narzuca świat. Osoby te same dostosowują rytm do własnych potrzeb. Zazwyczaj takie osoby wykonują wolne zawody, prowadzą firmy, charakteryzują się dużą wytrzymałością oraz większą efektywnością w pracy w przeciwieństwie do skowronków. Osoba o tym chronotypie czesto pracuje w nocy.
Podział rozbudowany:
DELFIN- należy do osób wstających w godzinach porannych ok 6:30 i jest efektywny od godzin wczesnych, aż do popołudniowych. Spadek swojej formy odczuwa chwilowo zazwyczaj w środku dnia. Osoby te charakteryzuje wysoka kreatywność oraz radzenie sobie z trudnymi zadaniami w godzinach wieczornych. Chronotyp delfina posiada dość lekki sen, często się zdarza, iż cierpią na bezsenność.
LEW- budzi się najwcześniej ok 5:30 z mnóstwem energii i już jest gotowy do działania. Spadek formy odczuwa po godz. 17-tej a już wieczorem jest bardzo wykończony, zasypia ok godz. 22:00
WILK- z wielkimi trudnościami budzi się najpóźniej ze wszystkich. Osoby o tym chronotypie mają problemy z rannym wstawaniem. W godzinach porannych są mało efektywne, ich dzień zaczyna się ok godz. 11:00 i trwa do późnych godzin wieczornych do ok 19:00, najbardziej energiczne są w godzinach wieczornych.
NIEDŹWIEDŹ- to osoby, które budzą się do życia w godzinach ok 7:00-7:30, są bardzo energiczne w godzinach porannych oraz w tym czasie potrafią skupić się nad trudnymi zadaniami. Osoby o tym chronotypie muszą przespać w nocy pełne 8h, co nie oznacza ze w ciągu dnia nie maja ochoty na drzemkę – ale również i bez niej są bardzo pracowite do godzin wieczornych- zaleca się aby ich dzień zakończył się ok godz. 22:00.
Jak chronotyp wpływa na nasze życie?
Warto zdefiniować jakim jesteśmy chronotypem aby móc dokładnie poznać własne potrzeby. Takie określenie pomoże nam ewentualnie wprowadzić odpowiednie zmiany mające wpływ na nasze funkcjonowanie w ciągu dnia a nawet w życiu. Przy właściwym określeniu własnego chronotypu łatwiej będzie nam dopasować pracę, zainteresowania oraz potrzeby związane z jakością i efektywności naszego snu. Osoby, które funkcjonują niezgodnie z własnym chronotypem mogą mieć problemy z wysypianiem się, zasypianiem w rezultacie bezsennością. Co powoduje, że w ciągu dnia pojawia się zmęczenie oraz mniejsza wydajność naszej pracy. Wprowadzając zmiany zgodne z naszym biologicznym uwarunkowaniem na pewno sobie nie zaszkodzimy a wręcz przeciwnie będzie to dużym ułatwieniem.
